Дислексија. Како да му помогнете на детето со ова нарушување во читањето?
Се проценува дека 9—12% од луѓето од земјите од Европската Унија имаат дислексија.
Дислексијата се вбројува во групата на специфични тешкотии во учењето, односно тоа е јазична тешкотија чиишто главни причини се проблемите во фонолошката обработка. Лицата со дислексија имаат проблем да ги поврзат буквите (графемите) со нивните звуци (фонеми).
Но, оваа тешкотија не е поврзана со когнитивните способности. Луѓето со дислексија имаат уредни когнитивни способности и посебен уметнички начин на размислување. Многу познати актери, сликари, дизајнери и успешни претприемачи имаат дислексија.
Но, децата кои се мачат со читањето често се задевани од страна на врсниците, а за да се стави крај на ова, потребна е едукација на оваа тема од двете страни.
Родителот може да игра голема улога во однос на овој проблем.
КАКО ДА ЈА ПРЕПОЗНАЕТЕ ДИСЛЕКСИЈАТА КАЈ ДЕЦАТА?
Децата кои имаат дислексија обично вложуваат многу труд во учењето, а резултатот не е видлив. Тешко се сеќаваат на упатствата што им ги дал наставникот, ги збунува поделбата на лево и десно, а уште посилни показатели се симптомите поврзани само со читање и со пишување.
Посебно внимание треба да се посвети на симптомите дадени подолу. Ако вашето дете покаже некој од овие симптоми, задолжително контактирајте прво со неговиот учител, а потоа и со стручната служба на училиштето за да ве водат низ следните чекори.
Еве некои од симптомите на дислексија:
— тешкотии при поврзувањето на графемите со фонема (буква—глас),
— тешкотии при поврзувањето на звуците и на слоговите во еден збор,
— структурни грешки — движење или вметнување (врата—трева, ново—вино),
— замена на графички слични букви (бд., бп, мн, ну, ае, сз, ш-ж, добар—бодар, бебица—дедица, били—пили, нема—мене),
— замени на фонетски слични букви (dt, gk, bp, zs, hold-market, read—follow, grije—krije),
— замени на слогови (on—no, ej—je, mi—im, do—od),
— замени на зборови — погодување (dark—cat, good—obad),
— додавање букви и слогови — брада — брада, морков — морков, бродска брада),
— повторување на делови од зборови (насмевки, раменици),
— тешкотии во следењето низа од букви или броеви (слон—сол, 12—21),
— тешкотии во редоследот на читање насоки (горе—долу, лево—десно),
— враќање на веќе прочитана линија,
— изоставање зборови и цели редови,
— читање на еден збор на неколку погрешни начини.
Дислексијата често се поврзува со дисграфија, па затоа обрнете внимание и на ова:
— тешкотии при поврзување на фонемите со графема,
— замена на графички или фонетски слични букви,
— продолжено „огледало“ — пишување на букви или броеви,
— структурни грешки (вметнување, додавање, преместување),
— испуштање на букви, делови од зборови или зборови,
— тешкотии во насока на пишување.
КАКО ДА МУ ПОМОГНЕТЕ НА ДЕТЕ СО ДИСЛЕКСИЈА?
Ако сте ги идентификувале горенаведените проблеми, а сте родител на дете кое е ученик во пониските одделенија во основното училиште, запомнете дека навремената интервенција може драстично да ја подобри состојбата на детето. Многу е важно родителот да го прифати фактот дека детето има дислексија и да го сфати тоа како нешто нормално, како предизвик што треба да се надмине, а не како болест.
1. ЧИТАЈТЕ МУ ГЛАСНО НА ВАШЕТО ДЕТЕ
Книгите се незаменлив дел од растењето и развојот на секое дете и играат повеќекратна улога во обликувањето на неговата личност и во формирањето на знаењата, вештините и способностите. Само 15 минути читање дневно му овозможуваат на детето да научи милион зборови за една година.
Затоа е важно да почнете да му читате гласно што е можно побрзо; од неговите омилени бајки, па сè до менито на ресторанот. Кога читате омилена приказна, поставете му прашања на вашето дете за заплетот за да може тоа само да прераскаже за што станува збор во книгата и на тој начин да го збогати својот речник. Потоа оставете го само да прочита одреден пасус, со ваша помош.
2. РАБОТЕТЕ СО ДЕТЕТО ПО ЧАСОТ
На децата со дислексија им е тешко да пишуваат домашна задача. Многу често тие не можат да ја разберат задачата или погрешно ја толкуваат или не можат да се фокусираат на дејството за пишување и за читање.
Но, бидејќи читањето само по себе бара фокусирање, постојаното вежбање е единствениот начин да се совлада таа вештина.
Обрнете внимание и на решавањето математички задачи. Дислексијата често се поврзува со дискалкулија, па децата ги менуваат броевите или имаат свои начини за решавање на проблемите, без вообичаените процедури научени на час.
Прочитајте ја секоја од домашните задачи наглас заедно и потоа побарајте од детето да ја објасни со свои зборови.
3. КОРИСТЕТЕ ЈА ТЕХНОЛОГИЈАТА
За среќа, развојот на технологијата ги придружуваше тешкотиите во учењето. Така, постојат неколку начини на кои технологијата може да им го олесни животот на децата.
Фонтот што децата го користат за пишување на компјутер или за читање е еден од најважните фактори. Од оние што се достапни на секој компјутер, има фонтови Ariel, Verdana и Helvetica. Read Regular, Sassoon, Sylexiad, Lexia Readable и Barrington Stoke, исто така, може да се инсталираат на компјутери и на други уреди за читање.
