Што е стрес и дали можеме да го избегнеме?
Стресот може да се дефинира како емоционално искуство кое ги придружува физиолошките, биохемиските, менталните промени и промените во однесувањето коишто се случуваат за да се промени стресен настан или да се приспособи на ефектите што ги предизвикува. Познатиот ендокринолог, Ханс Сали, креаторот на овој термин, го дефинира стресот како „неспецифичен одговор на организмот, на секое барање за промена“. Накратко, стресот е услов за приспособување кон новата ситуација.
Бидејќи искуството на стрес спаѓа во субјективна категорија, сите нема да доживееме ист стрес, ниту пак ќе реагираме подеднакво на стресна ситуација. Поточно, додека некои ќе доживеат некоја ситуација како многу стресна, некој друг воопшто не би ја доживеал како таква. Овие разлики се должат на различни начини на размислување, набљудување на ситуации, но и на нашето претходно искуство.
Стресот може да биде и добар и лош
Сè што бара од нас да се приспособиме на промените, може да биде причина за стрес. Добриот стрес го мотивира лицето и го штити од можна опасност. Лошиот стрес (вознемиреностa) може да им наштети на нашето здравје, расположение, нашите меѓучовечки односи и да го намали квалитетот на животот. Стресот може да биде предизвикан и од друго: брак, добивка на лотарија, одење на училиште… Секако, постојат ситуации и настани кои се универзално стресни речиси за сите луѓе (губење на саканите, болест, губење на работа).
Како што можеме да видиме, повремениот стрес е составен дел од животот и не може да се избегне.
Што се однесува до родовите разлики, истражувањата покажуваат дека и мажите и жените се подеднакво подложни на стрес, само, се чини, во различни области. За мажите, ситуациите на работа над кои немаат контрола, се предизвикувачи на стрес, додека за жените тоа се партнерските односи.
Покрај надворешните фактори, врз појавата на стрес можат да влијаат и внатрешните фактори: песимизмот, нереалните очекувања, ставот сè или ништо, крутото размислување итн.
Можеме да влијаеме на надворешните фактори, понекогаш повеќе, понекогаш помалку, но и на нашите внатрешни фактори (ако сакаме). Когнитивната бихеjвиористичка терапија е позната по големиот број техники што клиентите можат да ги научат во терапија за да се справат со стресот подобро. Исто така, исклучително е важно да работите на промена на начинот на размислување на една личност и да научите да се справувате со фрустрацијата кога „не оди сè според планот“.
Акутниот стрес брзо се појавува и брзо поминува и, обично, не остава последици.
Хроничниот стрес е оној што може да остави посериозни последици
Можните ефекти на стресот врз телото се: зголемено потење, болки во грбот, болка во градите, сексуална дисфункција, грчеви во мускулите, главоболка, намален имунитет, проблеми со спиењето, стомачни проблеми, болести на срцето и на крвните садови, заболувања на кожата… Можни ефекти на стресот врз мислите, чувствата и однесувањето се: вознемиреност, депресија, изгореност, гнев, чувство на несигурност, напади на паника, проблеми со концентрација, прејадување или глад, злоупотреба на дрога, алкохол, цигари, чести напади на гнев, често плачење итн.
Иако нашето тело е дизајнирано да се справува со разни стресни фактори, модерната ера ни носи секојдневни мини стресни фактори како што се: кус рокови, гужви, гужва и врева, многу обврски… Во целата оваа трка и гужва, лесно можеме да заборавиме на себе, а последиците можат да се забележат само тогаш кога ќе почнат да се огласуваат алармите што ни велат да излеземе надвор од нашите граници. Ако не знаеме како да се справиме со стресот и да го акумулираме, тој,со текот на времето може да почне да го загрозува нашето здравје.
Важно е секој ден да проверуваме како сме. Да, буквално. Додека трчате до автобус, заглавувате во гужва или грицкате нокти додека чекате во ред, запрашајте се: „Како си?“ И потоа „Што можам да направам за себе денес?“ Можеби не ги имате секогаш одговорите на овие прашања, но тие ќе ве натераат да се вратите на себе.
