Зошто времето поминува побрзо како што старееме?
Во која личност и да прераснеме, речиси сигурно ќе се согласиме за една работа – времето едноставно почна да лета откако излеговме од дваесеттите години.
Нашата субјективна перцепција за времето се менува во текот на животот, и она што некогаш изгледаше како бескрајно долги летни одмори полни со авантури во шестото одделение на основното училиште, сега е само спомен од неколку топли денови во текот на летото што буквално минаа покрај нас, а ние не “ дури и не стигнете таму.
Сигурно ова не може да биде вистина?
365 дена се 365 дена, а бројот на потрошени минути не се менува во однос на нашата возраст. Тогаш, зошто можеме да се заколнеме дека времето лета побрзо како што старееме, и зошто сме убедени дека тоа не беше случај кога бевме помлади?
Невронауките го имаат одговорот.
Како прво, перцепцијата за времето зависи од тоа колку нови искуства доживуваме во одреден временски период.
За време на детството, скоро секое искуство е ново и на нашиот мозок му треба повеќе време да ги обработи искуствата, да складира меморија и да организира впечатоци. Секоја од овие дејства подоцна, во ретроспектива, ќе резултира со бавно поминување на времето, благодарение на мноштвото нови когнитивни процеси што се случија во главата на детето за прв пат. Оттука произлегуваат нашите сеќавања за бескрајните училишни години, но и празниците кои изгледаа дека траат вечно.
Кај возрасните, ситуацијата е драматично поинаква.
Додека бевме во триесеттите години, нашиот мозок имаше можност да научи за најважните когнитивни процеси, и дотогаш тие станаа исклучително добри во складирање на меморијата – затоа нашите секојдневни искуства се сместени во банка од претходни калапи.
За да го предизвикаме нашиот сопствен ум да се справува со нив како со оригинална содржина од рана возраст, ќе треба или да патуваме и да се изложиме на сосема нова средина, или да започнеме да учиме некоја нова вештина. Повеќето возрасни луѓе не можат често да си ги дозволат овие работи – или од финансиски причини или поради зголемениот број обврски што доаѓаат заедно со постарата возраст.
Од влегувањето во средна возраст, па наваму, ние најчесто ги научивме повеќето работи што ќе ги правиме до крајот на животот – што најчесто се совпаѓа со професијата и работата што ја работиме – додека во исто време најчесто имаме време и пари за едно патување годишно. Ова едноставно не носи доволно нови искуства за да го вклучиме нашиот мозок со нивно процесирање на начин што би ни оставил впечаток за побавен тек на времето.
Токму поради ова, нашето сеќавање на првиот бакнеж, одморите на море во текот на нашите тинејџерски години и раните екскурзии во нашата меморија ќе изгледаат скоро како да се преживеани со бавно движење. Спомените од детството се неверојатно густи, компресирани и се беше ново во тоа време, и на нашиот мозок му треба долго време да ги наведе, оставајќи ни со леле, тоа траеше цела вечност! Сепак, тоа е илузија, конструкција на нашиот ум која во голема мера зависи од густината на новите искуства.
Една илустрација на овој феномен е таканаречениот феномен на одмор.
Кога ја менуваме средината и се изложуваме на нова средина, автоматски ни пследуваат безброј нови искуства. Колку повеќе работи правиме во текот на денот, толку подолго ќе ни трае сеќавањето за деновите поминати на одмор. Кога ќе се вратиме дома по десет дена од возбудливото патување, нашите нови искуства ќе бидат толку густо спакувани што речиси неизбежно ќе имаме впечаток како да сме поминале „сто години“ на пат.
Друг важен аспект на субјективното чувство за одминување на времето е буквално соодносот на искуствата и очекуваниот животен век.
На 10 -годишна возраст, само една година од животот претставува неверојатни 10% од нашиот животен век. На 50 години, една година е само 2% од сето она што сме го доживеале, и на тој начин ни делува како помал период што има тенденција да поминува.
Она што можеме да го направиме за да го запреме времето барем за некое време, или барем нашата перцепција за тоа, е да излеземе од рутината, да научиме нови работи и колку што можеме – да патуваме и да ја промениме околината.
Впрочем, животот се мери со бројот на убави спомени.
